Arbeidstekorten
387 duizend vacatures waren er in het laatste kwartaal van 2021, meldt het CBS. Een record. Ook de werkloosheid is met 3,3% van de beroepsbevolking (maart 2022) historisch laag. Steeds meer bedrijven worden in hun ontwikkeling beperkt omdat ze te weinig medewerkers kunnen vinden. Dat het personeelstekort niet alleen een groot maar ook blijvend probleem is, wordt alsmaar duidelijker. Om de gevolgen te beperken, is een combinatie nodig van slimme oplossingen en nieuw beleid. Werkgevers, opleiders en overheden moeten samen innoveren en schaken op meerdere borden. Ook van werknemers wordt wendbaarheid gevraagd.
Mismatch vereist innovatie en wendbaarheid
Spanning op arbeidsmarkt neemt toe
Het CBS verwacht dat de beroepsbe-volking in ons land de komende tien jaar met 745.000 mensen toeneemt. Immigratie is verantwoordelijk voor twee derde van deze stijging. De mogelijke impact van vluchtelingen uit Oekra?ne is vooralsnog onduidelijk. In de eerste weken na de Russische inval gingen bijna 900 Oekra?ners hier aan de slag. Dat waren er meer dan de voorafgaande vijf jaar samen. ABN Amro voorspelt dat tus-sen de 50.000 en 75.000 Oekra?ners hun intrede zullen doen op de Nederlandse arbeidsmarkt.
Vergrijzing
Na 2030 verwacht het CBS een daling van de beroepsbevolking. Die wordt onder meer veroorzaakt door een toename van het aandeel 65-plussers. In 2015 lag dat
op 18%, in 2060 zal naar verwachting een kwart van onze inwoners de voormalige pensioengerechtigde leeftijd hebben. 11% van de mensen is dan 80 of ouder.
De demografische ontwikkeling betekent niet alleen dat vanaf 2030 minder mensen beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt. Door de vergrijzing is ook steeds meer zorg nodig. Op dit moment is de zorg al een van de belangrijkste tekortsectoren, net als onderwijs, ICT, bouw en techniek.
Meer usual suspects
Deze branches krijgen steeds meer gezelschap. Door de lockdowns gingen veel horecamedewerkers noodgedwon-gen op zoek naar een andere baan. Die bevalt vaak prima, bijvoorbeeld omdat ze niet 's avonds of in het weekend hoeven te werken. Iedereen terug aan boord
krijgen nu kroegen en restaurants weer volop draaien, lijkt een utopie. Met alle gevolgen van dien, zoals beperking van de openingstijden en -dagen.
Maatschappelijke opgaven
Biedt de demografische groei tot 2030 nog enig soelaas, voldoende zal het niet zijn om aan de vraag naar arbeid te voldoen. Er zijn andere oplossingen nodig om de economie haar dynamiek te laten behou-den. En om de grote maatschappelijke opgaven het hoofd te kunnen bieden. Ter illustratie: terwijl het personeelstekort er al jaren groot is, moeten bouw- en instal-latiebedrijven door de klimaatambities hun productie verdubbelen.
Meer met minder
Hoe dan, is de vraag. Onder meer door
Robots in de horeca: meer dan een gimmick (foto Shutterstock/Suwin).
HUMAN RESOURCES
bestaande processen te optimaliseren. Soms is het zelfs mogelijk met minder mensen meer output te realiseren. Bijvoorbeeld door de Lean-benadering, met het Japanse autoconcern Toyota als meest prominente adept. Grondslag bij Lean is dat alle overbodige handelin-gen uit het bedrijfsproces verdwijnen. Startpunt is een uitgebreide analyse van kerntaken en overige activiteiten. Door deze in beeld te brengen en te markeren, ontstaat inzicht in manieren om de effici-ency te vergroten.
Geen tekort meer
Meer dan 90% niet-kerntaken blijkt eerder regel dan uitzondering. Het verbeterpotentieel van organisaties is dus fors. Bedenk dat als het lukt om deze activiteiten met 10% te beperken, de out-put verdubbelt. Bij veel bedrijven zou in dat geval van een personeelstekort geen sprake meer zijn.
De Lean-benadering is zeker niet alleen kansrijk voor industri?le en maakbedrij-ven. Ook dienstverleners kunnen hun voordeel doen met deze verbeterfilosofie.
Werkplek op maat
Naast het optimaliseren van processen kan ook techniek helpen om schaarse
medewerkers effici?nter in te zetten. Zo zijn steeds meer kantoren voorzien van sensoren die beweging detecteren. Is een ruimte een dag niet gebruikt dan kan de schoonmaker deze overslaan. Verder kunnen medewerkers via een app naar een vrije werkplek worden geleid. Ook is het mogelijk verlichting en temperatuur automatisch naar iemands individuele voorkeur in te stellen. Mensen kunnen onder optimale omstandigheden hun werk doen en dat komt de arbeidspro-ductiviteit ten goede.
Effici?nter en beter
Niet alleen bij kantoren, ook in de zorg kunnen sensoren bijdragen aan de productiviteit. Bijvoorbeeld door 's nachts beweging van een pati?nt te detecteren. Of juist het ontbreken ervan, in het geval iemand onwel is geworden. Zorgmedewerkers kunnen op die manier gericht in actie komen. Vaste nachtrondes waarbij de rust van pati?nten wordt ver-stoord, zijn niet meer nodig. Zo leidt de inzet van techniek tot meer efficiency ?n betere zorg. Uiteraard is privacy daarbij een belangrijk aandachtsveld.
Ei van Columbus
Ook toepassing van meer componen-
ten en halffabricaten kan helpen om de arbeidscapaciteit beter te benutten. Niet voor niets wordt prefabricage in de bouw gezien als het Ei van Columbus. Door zo groot mogelijke componenten fabrieks-matig te produceren en samen te voegen op de bouwplaats, is de kwaliteit beter be-heersbaar. Er zijn minder handjes nodig en het bouwtempo gaat omhoog.
Kant-en-klare cocktailtubes
Niet alleen in de bouw, ook in andere sectoren kan prefabricage ervoor zorgen dat personeel effici?nter wordt ingezet. Wat te denken van Lucas Bols? Dit drank- en likeurconcern lanceerde kant-en-klare cocktailtubes. Met deze innovatie bespa-ren horecabedrijven tijd en kan minder goed getraind personeel toch een perfect drankje mixen. Ervaren bartenders zijn immers schaarse specialisten.
Augmented Reality
Diezelfde drijfveer speelt bij de inzet van virtual en augmented reality (AR). Met behulp van een AR-bril kan een extra laag informatie toegevoegd worden aan de werkelijkheid. Dit helpt medewerkers om de juiste handelingen uit te voeren; ze zien gedetailleerd en levensecht voor zich wat er moet gebeuren. Dit zorgt ervoor
Tekst: Hans Haj?e
Door de vergrijzing is steeds meer zorg nodig (foto Shutterstock/Maksim Shmeljov).
Ook ervaren bartenders zijn schaars (foto Bols).
dat personeel kan worden ingezet met een lager kennis- en ervaringsniveau. Doorgewinterde medewerkers kunnen zich richten op meer complexe taken. De productiviteit van een bedrijf als geheel neemt toe.
Cobots are coming
Robots zijn al decennialang een ver-trouwd gezicht bij productie- en logistieke bedrijven. De Audi-fabriek in het Belgische Vorst telt drieduizend werknemers en vijfhonderd robots. Sinds kort worden die ondersteund door twee collaboratieve robots, ook wel cobots genoemd.
Conventionele robots staan vaak op een afgeschermde locatie, op veilige afstand van menselijke medewerkers. Via senso-ren en camera's is een cobot zich bewust van zijn omgeving. Komt een collega van vlees en bloed te dichtbij dan worden de activiteiten vertraagd of gestopt.
Meer dan een gimmick
Audi doet ervaring op met de inzet van cobots die samen met een menselijke operator de kwaliteit van lijmverbindin-gen onderzoeken. De toepassing van deze samenwerkende robots staat in de kin-derschoenen maar de potentie is groot.
Overigens zijn robots zeker niet alleen voorbehouden aan industri?le en logis-tieke bedrijven. Ook in de horeca duiken ze steeds vaker op. Nu nog vooral als gimmick, binnen afzienbare tijd wellicht een vaste waarde.
Communicerende vaten
Optimalisatie van processen, sensoren, prefabricage, robots, augmented reality; allemaal manieren om de impact van
het personeelstekort te beperken. Maar er is meer nodig. Waar in de ene sector medewerkers uitstromen, vaak als gevolg van digitalisering (denk aan de financi?le sector) nemen in andere branches tekor-ten alsmaar toe. Verder ontstaan nieuwe functies, veelal samenhangend met die-zelfde digitalisering. Ook ontwikkelingen als de energietransitie zorgen ervoor dat nieuwe diensten en dus banen ontstaan. Om de mismatch te beperken, zijn initiatieven nodig die de communiceren-de vaten met elkaar verbinden. Nieuwe structuren die overschotten toeleiden naar vragende sectoren en zo werkne-mers in de juiste richting laten stromen.
Onmisbare upskilling
Vaak verloopt zo'n sectorswitch nu noodgedwongen via werkloosheid. Het is veel beter om te anticiperen en mensen tijdig van werk naar werk te begeleiden. Inclusief scholing voor de vereiste ups-killing; het verwerven van aanvullende vaardigheden waardoor medewerkers wendbaarder worden. Veelal gaat het dan om digitale skills. Die zijn immers on-misbaar voor de banen van de toekomst. Maar ook ontwikkelingen als de energie-transitie vereisen nieuwe vaardigheden.
Dynamiek bijbenen
Van werk-naar-werktrajecten zijn nu nog meestal initiatieven van twee werkgevers of specifieke sectoren. Om de alsmaar versnellende dynamiek van de arbeidsmarkt te kunnen bijbenen, is een grootschalige en gestructureerde beweging nodig van medewerkers met de juiste vaardigheden. Daarbij bemoeilijkt de bestaande sectorale benadering de financiering van opleidingen voor andere
branches.
Leven lang ontwikkelen
In steeds meer regio's ontstaan samen-werkingsverbanden van overheden, opleiders en bedrijven die deze complexe opgave te lijf gaan. Het is van groot belang dat zij slagen in hun ambitie. Voor de economie, de maatschappelijke opgaven ?n voor individuele medewerkers. Een tijdige, soepele overstap naar een nieuwe functie met perspectief draagt immers substantieel bij aan iemands levensge-luk. Daarom moeten ook werkenden zich bewust zijn van hun positie op de arbeidsmarkt. Een leven lang ontwikkelen is belangrijker dan ooit.
OPLOSSINGEN VOOR PROMINENT PROBLEEM
Steeds meer sectoren hebben te maken met een tekort aan medewerkers. Dit beperkt bedrijven in hun ontwikkeling en zorgt ervoor dat cruciale voorzieningen onder druk komen te staan. Demografische ontwikkelingen, digitalisering en de grote maatschappelijke opgaven maken dat dit probleem de komende jaren alsmaar prominenter wordt.
In een artikelenreeks gaat Business op zoek naar mogelijke oplossingen voor deze uitdaging. We brengen manieren in kaart waarmee werk en processen beter, sneller, slimmer en met minder mensen uitgevoerd kunnen worden. Ook is aandacht voor onderliggende structuren die zowel de arbeidsmarkt als individuele werknemers wendbaar maken.
Prefab: Ei van Columbus voor de bouwsector (foto Shutterstock/brizmaker)
1. Stel een goed contract op waarbij het voor partijen en een des-kundige derde klip en klaar is welke IT-dienst wordt geleverd en wie welke verantwoordelijkheden heeft. Dit klinkt simpel maar is soms door de complexiteit van de dienst en de juridificering van een contract soms toch echt lastig.
2. Neem in deze overeenkomst ook een hoofdstuk op over 'infor-matiebeveiliging', of iets soortgelijks.
3. Werk in dit hoofdstuk concreet uit wat partijen moeten doen en probeer weg te blijven van algemene nietszeggende juridisch vocabulaire als 'in overeenstemming met de wet' of 'marktcon-form'. Dit zijn termen gebruikt door juristen die helaas onvol-doende inhoudelijk zijn onderlegd om dit type overeenkomst voldoende concreet te maken.
4. Sluit bij het specificeren van deze verplichtingen met betrekking tot informatiebeveiliging aan bij een standaard voor informa-tiebeveiliging (zoals de ISO 27001, de NIST, OWASP, CobiT, etc), maar laat het hier niet bij. Werk in een bijlage nader uit op welke wijze door een leverancier invulling wordt gegeven aan een dergelijke standaard. Spreek bijvoorbeeld af dat een leverancier niet zonder expliciet akkoord van de klant op dat moment toe-stemming krijgt om bepaalde werkzaamheden uit te voeren en daarna de toegang weer goed te vergrendelen (hier ging het mis bij de hack op het Hof van Twente).
5. Dwing af dat er door de leverancier expliciete periodieke waarborgen worden verstrekt. Enkel een ISO 27001 certificaat is eigenlijk al niet meer voldoende. Denk ook aan een '3402-ver-klaring' of een 'SOCII/SOCIII'rapport. Maar ook meer specifiek als de resultaten van een periodiek (minstens eens per drie maanden) uitgevoerde pentest en/of vulnerability scan, de resultaten van de door de leverancier uit te voeren 'Control Risk Self Assessment'.
Deze tips helpen je niet alleen bij het verkleinen van de kans dat je het slachtoffer wordt van hackers. Ze helpen je ook om aantoon-baar te voldoen aan de verplichtingen van de privacy wet voor diegene die persoonsgegevens verwerkt. En welke organisatie doet dat feitelijk niet?
Alex Klaassen, IT Risk organisatie NewDay
newdayriskservices.nl
Leveranciersmanagement; ontzorging tegen cybersecurity?
Veel bedrijven maken gebruik van 'IT-leveranciers'. Zeker in het mkb zien we eigenlijk niet anders. Dat is ook zeer begrijpelijk. Niet elke mkb-ondernemer heeft daar interesse in of kennis van en met de huidige technologie hoeft dat ook niet altijd. Helaas zie ik dat het ondanks de beste intenties van alle betrokken partijen te vaak misgaat. Ook op het gebied van 'cybersecurity'. Deze tips verkleinen een mogelijke valkuil.
column
Vallei Business nummer 2 2022
