Special Living Lab Regio Foodvalley Circulair: 'Sluit je aan bij een ondernemersvereniging'

In de Week van de Circulaire Economie (11 maart t/m 16 maart) besteden wij volop aandacht aan het Living Lab Regio Foodvalley Circulair en aangesloten partners. Wij spraken uitvoerig met Arjen Droog, vertrekkend directeur Regio Foodvalley.

Bij zijn afscheid als directeur van de Regio Foodvalley kijkt Arjen Droog content terug op een periode van acht jaar, waarin de drie O’s met succes steeds meer toenadering tot elkaar hebben gezocht. Eén van de belangrijkste toekomstgerichte platforms waar zij elkaar vinden is het Living Lab Regio Foodvalley Circulair. Er valt echter nog een stap te zetten aan de voorkant: verbinding zoeken als ondernemers onder elkaar.
 
Droog laat Regio Foodvalley, een netwerkorganisatie tussen acht gemeenten, onderwijs en bedrijfsleven, met een gerust hart achter voor zijn opvolger. “Er heeft een gezonde ontwikkeling plaatsgevonden in hoe de aangesloten partijen met elkaar optrekken. Ze zijn aan elkaar gewend geraakt en als zodanig beter georganiseerd, ze vertrouwen elkaar en begrijpen elkaar. Daarmee lag en ligt er een stevig fundament om mooie projecten van de grond te tillen en dingen te realiseren die het algemeen belang dienen. Denk maar aan de Regiodeal, een investeringsprogramma waarmee we in vier jaar tijd bijna 75 miljoen euro wisten op te halen om drie doelen te bereiken: de transitie van de primaire sector onder het mom van ‘samen innoveren op het erf’, onderzoek en innovatie op het gebied van voeding en gezondheid in samenwerking met de zorgsector en het mkb en het uitrollen van een omvangrijk financieel fonds om te investeren in onderzoeksfaciliteiten. Er zijn echter nog veel meer activiteiten ontplooid om gezamenlijke doelen na te streven en misschien wel het beste voorbeeld daarvan vormt het Living Lab Regio Foodvalley Circulair, aangedragen én betaald door de drie O’s: overheden, onderwijs en ondernemers. Dat geeft wel aan hoe belangrijk de aangesloten partijen het vinden.”
 

WAT IS HET LIVING LAB REGIO FOODVALLEY CIRCULAIR?

In het Living Lab Regio Foodvalley Circulair bundelen meer dan 50 partners uit het bedrijfsleven, onderwijs en overheid hun krachten om de circulaire economie te versnellen. Dit netwerk, dat in 2019 van start ging, heeft als doel om gezamenlijk te werken aan concrete projecten, kennis uit te wisselen en elkaar te inspireren en ondersteunen rondom het thema circulaire economie.

www.regiofoodvalleycirculair.nl

Unieke situatie
 
Na een afgesproken eerste termijn van vier jaar blijkt het bestaansrecht van het Living Lab Regio Foodvalley Circulair voluit bewezen en hoeft Droog zich geen zorgen te maken over de continuïteit van het multidisciplinaire verduurzamingsplatform. “Toen wij de betrokken ondernemers polsten naar hun interesse om hieraan verbonden te blijven zei het gros: ‘Wij gaan deze ronde zeker weer meedoen.’ Een teken dat ze er echt de toegevoegde waarde van inzien, want ze leggen er toch geld voor op tafel. Dat mag je best een unieke situatie noemen aan dit concept: niet alleen overheden investeren erin, zoals je vaak ziet, maar alle betrokken partijen. Het toont aan dat zij allemaal het belang ervan onderkennen. Trouwens, het Living Lab Regio Foodvalley Circulair mag voor de komende periode van vier jaar - die inmiddels een halfjaar geleden is ingegaan - ook weer diverse nieuwe partners vanuit het bedrijfsleven verwelkomen en er zullen er naar verwachting nog vele volgen. Geweldig hoe onze programmamanager Carolien Huisman de hele dag op pad gaat om ondernemers hiervoor te enthousiasmeren.”
 
In je eentje lastig
 
Terugkijkend op het uitrollen van het breed gedragen verduurzamingsplatform prijst Droog de daadkracht van de betrokken partijen. “Hun inspanningen hebben geleid tot het concreet invulling geven aan thema’s, onder andere door een aantal werkplaatsen op te zetten en projecten op te starten. Kijk naar het Milkrun-concept om met een tankwagen waterstof rond te brengen bij afnemers in de regio of de ‘groene trap’ bij congreshotel De Werelt in Lunteren, gerealiseerd binnen een samenwerkingsproject met Next Venue en EeStairs uit Barneveld. Zulke coöperatieve initiatieven bewijzen dat je samen verder komt. In je eentje is het vaak lastig om circulariteit te implementeren binnen je bedrijfsvoering, waar je over en weer wat voor elkaar kunt betekenen. Ingenieursbureau BOOT heeft daar zelfs zijn core business van gemaakt. Het inventariseert materialen die bij de sloop van een gebouw vrijkomen en zorgt ervoor dat deze een herbestemming krijgen, met het eigen kantoor in Veenendaal als mooiste voorbeeld. Lovenswaardig hoe deze bedrijven vooroplopen in de transitie naar circulariteit. Daar gaat een wervende werking vanuit richting andere ondernemers, waardoor zij ook aanhaken.”
 
Elkaar leren kennen
 
Over de grootste uitdagingen die hij binnen het Living Lab Regio Foodvalley Circulair heeft gezien hoeft Droog niet lang na te denken. “Ten eerste de vraag: wat houdt circulariteit nu precies in? Je moet het meetbaar maken en weten te onderbouwen. Speciaal daarvoor is een werkplaats ingericht. De tweede uitdaging ligt op het vlak van schaalgrootte. Zoals ik al aangaf, kun je in je eentje slechts beperkt stappen zetten, maar samen veel meer. Hoe ga je bijvoorbeeld om met je grondstoffen en afval? Binnen de regio valt mij op dat de organisatiegraad binnen het bedrijfsleven enorm verschilt. Daar zou ik direct een oproep aan willen koppelen: sluit je aan bij een ondernemersvereniging, waar je elkaar beter leert kennen. Ik zie voorbeelden van nationaal of internationaal georiënteerde business, terwijl het bedrijf in kwestie niet weet wat de buren in huis hebben. Trouwens, samen vergroot je ook je draagkracht. Kijk naar de BOV, de Bedrijvenkring Ondernemend Veenendaal, die een projectleider heeft ingehuurd om gezamenlijk zonnepanelen in te kopen. Zo bereik je een schaalvoordeel en hoef je als individuele deelnemer zelf geen expertise in huis te halen.”
 


Echt innovatief
 
Regio Foodvalley is volgens Droog gezegend met een geweldig ontwikkelingsklimaat. “Uit een recent economisch onderzoek dat wij hebben laten uitvoeren blijkt dat landelijk tien tot vijftien procent van de bedrijven binnen het mkb te typeren valt als ‘echt innovatief’. Dat sluit wellicht aan bij het onderbuikgevoel. Nu komt het: hier in de regio ligt dit aandeel op 25 procent. Extreem hoog, dus. Het gaat niet altijd over patenten, maar wel over vooraan in de markt opereren, door inspanningen te leveren die in vernieuwende producten en diensten resulteren. Nou, één en één is twee. Wanneer je je aansluit bij een ondernemersvereninging, kun je over en weer de vruchten plukken van elkaars innovatief vermogen. Je leert over en weer, je steekt elkaar aan én je kijkt over de grenzen van je sector heen, waardoor je ideeën opdoet. Juist dat laatste brengt heel veel innovaties voort of in een stroomversnelling. Daarnaast hebben we nog een ander geluk hier in de Vallei, namelijk een hoge onderwijsdichtheid. Daar zijn ze in andere regio’s oprecht jaloers op: hoe opleidingen de bereidheid tonen om met hun programma’s aansluiting te zoeken bij het bedrijfsleven. Hoe ze meedenken en meedoen.”
 
Deuren open
 
Food Academy Nijkerk vormt wat Droog betreft het schoolvoorbeeld van zulke synergie, ook tussen bedrijven onderling. “Een opleiding die echt vanuit een behoefte ontstond, vanuit een groeiend personeelsprobleem. Van oudsher telt het gebied een groot aantal voedselverwerkende bedrijven, die elkaar echter veelal niet actief opzochten. Als Regio Foodvalley hebben we er samen met de gemeente veel energie in gestoken om hen samen te brengen. De kennisinstellingen vinden en de financiering regelen was in feite het minst grote probleem. De sleutel lag bij het bedrijfsleven. Je wilt een geloofwaardige club ondernemers formeren die de letterlijk en figuurlijk de deuren openzetten, want het begint met toegankelijkheid. Moet je kijken waar we nu staan. De Food Academy Nijkerk draait succesvol en levert competente jonge mensen af in een sector die zijn aantrekkingskracht op gekwalificeerd personeel verloren leek te zijn. Inmiddels ligt de volgende stap in het verschiet, namelijk het gezamenlijk ontwikkelen van een Innovatielab.”
 
Jongeren binden
 
Circulariteit brengt studenten van de huidige generatie op de been, zo weet Droog. “Ze voelen zich intrinsiek gemotiveerd om dáár het verschil te maken, aangemoedigd door de economische kansen die daar liggen. Die kennis willen we graag behouden binnen de regio, daarom is Barneveld Tomorrow zo’n geweldig initiatief. Waar jongeren normaliter massaal uitvliegen na het afronden van het voortgezet onderwijs slaan de drie O’s nu een brug om hen lokaal te blijven binden. Ze gaan wel studeren in de Randstad of waar dan ook, maar kunnen dankzij een slimme samenwerking met het bedrijfsleven een mooie stageplek bemachtigen in Barneveld of omgeving. Over de volgende stap is ook al nagedacht: op de bovenste verdieping van het Rabobank-kantoor vinden start-ups ruimte om zich te vestigen en er staat een netwerk van ervaren mensen uit het bedrijfsleven klaar om deze beginnende ondernemers te coachen. De rode loper ligt voor hen uitgerold.”
 


Mopperen
 
Voorbeelden te over van een groeiende chemie tussen onderwijs en bedrijfsleven, maar Droog is realistisch genoeg om te weten dat het nog weleens schuurt tussen ondernemers en overheden. “Je praat over uiteenlopende culturen, die in veel opzichten sterk verschillen in wat ze doen en vooral hóe. Kijk naar de besluitvorming. Een ondernemer die zijn plan en de financiering daarvan voor elkaar heeft wil het liefst morgen beginnen, maar zo gaat het bij de overheid niet… en er bestaat geen andere route. Dat geeft een groot risico op onbegrip over en weer, terwijl het gelijk niet altijd aan één kant ligt. Natuurlijk mag je als ondernemer best eens mopperen als een traject stroperig verloopt, maar laat je er niet door van de wijs brengen. Hoe meer je accepteert dat de andere partij op een andere manier werkt, hoe groter de kans dat er toch meer mogelijk blijkt dan vooraf ingeschat. Andersom dienen overheden ook rekening te houden met het bedrijfsleven. Ik zag het in de afgelopen acht jaar als één van mijn taken om de smeerolie te vormen tussen de drie O’s. Dingen gaan niet altijd zo snel als je wilt en vergen soms een lange adem. Vandaar mijn grote bewondering voor de ondernemers die zich bij het Living Lab Regio Foodvalley Circulair hebben aangesloten. Ze doen soms investeringen zonder zeker te weten of die op de lange termijn renderen, omdat ze het waardevol vinden om maatschappelijk iets bij te dragen. Samenwerking brengt dan iedereen verder.”