Artikel
De duurzame kant van mest
Aan de ene kant moet de uitstoot van schadelijke gassen omlaag, aan de andere kant schuilt een uitdaging in het duurzaam invullen van de groeiende energiebehoefte. Wat nu als uitgerekend de agrarische sector, die steeds onder het vergrootglas ligt bij de overheid, voor beide kwesties één gezamenlijke oplossing aandraagt? Samen met provincies, gemeenten en ondernemers is LTO Noord in de Regio Foodvalley gestart met de verkenning van biogashubs.
Wanneer het project slaagt, mag je het een doorbraak noemen. Er heerst een opgetogen sfeer tijdens het gesprek met Fije Visscher, bestuurslid van LTO Noord en Linda Versteeg, die deel uitmaakt van het bestuur van LTO Noord afdeling Gelderse Vallei. Om de potentieel positieve impact van biogashubs te kunnen schetsen krijgen we eerst een uitleg over het principe. “Het gaat om het opwekken van gas of indirect elektriciteit uit mest die in de stal zit,” legt Versteeg uit. “Ten eerste levert dat een serieuze reductie van schadelijke gassen op, wat we dadelijk verder zullen toelichten. Ten tweede kan een agrarisch bedrijf daarmee in zijn eigen energiebehoefte voorzien en dat niet alleen: bij een bepaalde schaalgrootte is het mogelijk om biogas aan andere partijen te leveren. Laat je er een motor op draaien, dan kun je er zelfs elektriciteit mee opwekken.” Het klinkt als het ei van Columbus, al vergt het nog wel het nodige onderzoek en zullen forse investeringen onvermijdelijk zijn. Vandaar dat begin maart het startschot werd gegeven voor de verkenning van biogashubs in de Regio Foodvalley.
Twee doelen
“In januari hebben we vanuit LTO Noord, samen met een aantal partners, een voorstel aan de Energieraad gedaan”, vertelt Visscher. “We pakken het project op met nauwe betrokkenheid van de provincies Gelderland en Utrecht, de acht gemeenten binnen de Regio Foodvalley en de ondernemers die verenigd zijn in het REB, het Regionaal Energieteam Bedrijven. Dit omdat we twee doelen nastreven. Enerzijds willen we vanuit de agrarische sector helpen om het energievraagstuk op te lossen, anderzijds nemen we onze verantwoordelijkheid om de uitstoot van ammoniak - en daarmee stikstof - en methaan te reduceren. Vanuit de Regio Foodvalley is budget beschikbaar gesteld om deze verkenning uit te voeren, die drie fasen zal kennen: een vooronderzoek, een haalbaarheidsonderzoek en na succesvolle afronding daarvan de realisatie. Er bestaan overigens al enkele biogashubs in Nederland en daarmee kunnen we informatie putten uit de opgedane ervaringen in andere regio’s.”
Monovergister
Linda Versteeg zet uiteen hoe het principe werkt. “Het begint met het plaatsen van een monovergister, die bij de boer op eigen terrein kan staan. Een grote silo die je achter de stal plaatst en waar je dagelijks verse mest in pompt, waarvan de gassen nog niet uitgedampt zijn. Deze blijft veertig dagen ronddraaien en de bacteriën die erin zitten maak je actief door verwarming. Hiermee komt vanzelf gas vrij, dat je via leidingen kunt exporteren naar de plek van bestemming, zoals een WKK-motor waarmee je er stroom van stroom maakt en helemaal zelfvoorzienend wordt of juist richting externe afnemers. Denk bijvoorbeeld aan grote foodverwerkers met een hoge warmtevraag, die niet in staat zijn om volledig te elektrificeren en in de toekomst afhankelijk blijven van waterstof of biogas. Er liggen echter nog meer kansen. Wanneer je biogas weet om te zetten naar groengas, neemt de afnamepotentie met sprongen toe. Dan kun je leveren aan een groot gasnetwerk, dat bedrijven en huishoudens bedient. Weet dat de overheid vanaf het jaar 2030 een bijmengverplichting van twintig procent groengas instelt. Dan zal de toch al hoge vraag verder toenemen.”
Mineralenstripper
De transitie van biogas naar groengas voor algemeen gebruik dient plaats te vinden in een kostbaar opwaardeerstation. “Daarmee komen we uit bij de functie van een biogashub", zegt Versteeg. “De verkenning richt zich onder andere op het gebied Binnenveld, dat de plaatsen Rhenen, Veenendaal, Ede en Wageningen verbindt. Twaalf boeren nemen deel aan het initiatief. Het idee is dat zij individueel een monovergister zullen laten installeren, maar dat er een gezamenlijk opwaardeerstation wordt gebouwd om groengas te kunnen genereren. Er zit overigens nog een mooi aspect aan het opwekken van biogas voor een agrarisch bedrijf, namelijk dat de vrijkomende warmte zich leent om de stal te helpen verwarmen. Bovendien kun je als boer zonnepanelen plaatsen om de monovergister van stroom te voorzien. Nog mooier wordt het wanneer je deze uitbreidt met een mineralenstripper, die in staat is mest te ontleden en er stikstof aan te onttrekken, dat na omzetting naar een vloeibare vorm de eigenschappen heeft om als kunstmestvervanger te dienen. Dit proces wacht nog op officiële goedkeuring vanuit Brussel, maar die lijkt eraan te komen.”
Vraag en aanbod afstemmen
De optionele mineralenstripper stelt een boerenbedrijf in staat de uitstoot van ammoniak inclusief stikstof te reduceren. “Daarmee kan de agrarische sector een belangrijke duurzaamheidsslag maken", meent Visscher. “Met monovergisters en biogashubs dringen we de emissie van methaan terug en daarmee lopen we vooruit op de klimaatdoelstellingen op de lange termijn. Nu ligt er, aanvullend op het onderzoeken van de logistieke en financiële haalbaarheid, een taak voor ons als LTO Noord en partners om potentiële afnemers te interesseren. Je kunt constant leveren aan bijvoorbeeld een melkfabriek, maar ook op breder niveau vraag en aanbod op elkaar afstemmen. Zo is SMG oftewel Stichting Mestverwerking Gelderland betrokken in het onderzoek, dat met één van haar drie locaties dicht in de buurt zit van een nieuw te vormen circulair industrieterrein in Ede. Ook voor bedrijvenpark Harselaar in Barneveld ontwikkelen we een initiatief en gezien de grote energiebehoefte liggen daar interessante business cases. Je moet dan een gebruiksprofiel maken, een rapport dat in kaart brengt hoeveel stroom en gas de individuele ondernemingen op welke momenten van de dag gebruiken. Vervolgens probeer je de levering daar zo goed mogelijk op af te stemmen en in het totaalplaatje neem je indien mogelijk ook bestaande of geplande woonwijken mee. Zo maken we ons als agrarische sector sterk voor het klimaat en voor het duurzaam invullen van de energiebehoefte.”
Meer informatie: www.ltonoord.nl
