Directeur Regio Foodvalley Monique Esselbrugge: 'Het goud ligt op de straat, we moeten alleen nog beter oogsten'

Op 1 september trad Monique Esselbrugge aan als de nieuwe directeur van Regio Foodvalley. Ruim een half jaar later is er tijd voor een eerste kennismaking. Wie is Monique Esselbrugge, wat zijn haar ambities, hoe staat de Regio Foodvalley ervoor en welke uitdagingen liggen er? Esselbrugge is uitgesproken in haar opvattingen, ze is onder de indruk van de mogelijkheden, ze ziet uitdagingen, maar vooral veel kansen. “Daarvoor moeten wel alle neuzen dezelfde kant op, moet iedereen hetzelfde verhaal vertellen over deze prachtige regio. Dat gaat steeds beter, dat moet ook, want alleen samen maken we deze regio nog mooier en succesvoller.”
 
Regio Foodvalley is het samenwerkingsverband tussen de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Rhenen, Renswoude, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen. Vanuit dit samenwerkingsverband werken gemeenten in een triple-helix model, waarin overheden, private partijen en onderwijs- en kennisinstellingen samenwerken.    Regio Foodvalley is de topregio op het gebied van agrifood, een regio waarin kennis en innovatie op het gebied van landbouw en voedselproductie centraal staan. Het doel is om samen te werken aan een gezonde en duurzame regio voor alle ondernemers en inwoners. Dat realiseert Regio Foodvalley binnen zeven programma’s: Landbouw en vitaal platteland, Voeding voor een gezond leven, Energietransitie, Human capital (kennis en vakmanschap), Innovatie, clustervorming en circulaire economie, Economie en vervoer en Quality of living. Elk programma wordt aangestuurd door één of meerdere programmamanagers, die elk op hun beurt meerdere projecten aanjagen.
 
De mix
In de loopbaan van Monique Esselbrugge wisselen directies en bestuurlijke functies elkaar af. Ze studeerde aan Tilburg University, promoveerde aan Erasmus University (de organisatie van meervoudige besluitvorming over grootschalige ruimtelijke investeringen), werkte als (senior)consultant (interactieve planvorming en publiek-private samenwerking, complexe bestuurlijke processen en organisatieontwikkeling), voordat ze de overstap maakte naar de gemeente Leiden (hoofd projectmanagementbureau) en de provincie Overijssel (Concerndirecteur Ruimte en Bereikbaarheid). In mei 2018 werd ze wethouder in Nijmegen (Financiën, economie, binnenstad & toerisme, personeel & organisatie) en was ze lid van The Economic Board (Arnhem-Nijmegen-Wageningen). In 2022 werd ze wethouder in Eindhoven (Onderwijs & arbeidsmarkt, mobiliteit & bereikbaarheid, binnenstad, design, toerisme & vrije tijd en citymarketing). In september 2024 stapte ze over naar de Regio Foodvalley. Daar had ze verschillende redenen voor: “De politiek/bestuurlijke component in die functie stond me aan en de mix van netwerken, organiseren en leidinggeven ligt me goed. En dan de belangrijkste reden: de Valleiregio. De regio op zichzelf is al een niche, een zeldzame parel en een regio met mondiale betekenis. Dan heb ik het niet alleen over bijvoorbeeld de waarde van de WUR, maar over het hele gebied. Dit is gewoon een gave regio, met veel uitdagingen, maar ook met de innovatieve kracht om niet alleen oplossingen te verzinnen, maar ze ook te realiseren. Ik heb in de afgelopen maanden honderden mensen gesproken en bedrijven bezocht en ik was onder de indruk. Vooral ook over de R&D afdelingen bij bedrijven. Je hebt geen idee hoeveel innovaties er achter de bedrijfsgevels verborgen liggen, bijvoorbeeld op het gebied van food & techniek, food & health en food & ICT. Het werd me duidelijk dat het goud hier op straat ligt, we moeten alleen nog beter oogsten.”


 
Samen optrekken
Monique Esselbrugge ziet daar volop mogelijkheden. “Ik heb in Eindhoven gezien hoe daar Brainport Eindhoven werd vormgegeven. Hun hightech-verhaal in al zijn componenten werd en wordt door iedereen op dezelfde manier verteld en uitgestraald. In deze regio hebben we dat narratief nog niet en daar moeten we snel mee aan de slag. Het zal de regio nog krachtiger maken, ook in Den Haag en in Brussel. Dat bereik je nooit in je eentje, samen optrekken is de kern. Ondernemers, maar ook gemeenten moeten daar in mee. ‘What’s in it for me?’ is de verkeerde vraag, we zijn geen concurrenten van elkaar, we moeten het samen doen, niet blijven steken in deeloplossingen, maar samen het hele plaatje willen doorgronden. Zo moeten we ook energie blijven steken in de ontwikkeling van mensen en bedrijven. Niet alleen de bedrijven die in deze regio hun draai al hebben gevonden, maar ook zogeheten scale-ups, nieuwe, vaak innovatieve bedrijven die aan een groeistart toe zijn. Daar zou je als regio op moeten willen sturen, duidelijk maken dat je zeer aantrekkelijk bent als vestigingslocatie. Dan moet je wel helder hebben welk bedrijf waar zou kunnen landen. Die bedrijven komen alleen wanneer je hun medewerkers voldoende ‘quality of life’ kunt bieden. De randvoorwaarden moeten in orde zijn, anders is een eventuele verhuizing niet aan de orde. Als je een regio wilt ontwikkelen heb je dus ook aandacht nodig voor zaken als infrastructuur, nieuwe wegen en woningen, openbaar vervoer en allerlei algemene diensten. In de nieuwe strategische agenda voor 2030 wordt de bouw van 40.000 woningen genoemd. Daarvoor heb je een gedetailleerd plan nodig, een plan dat klopt en met die ontwikkeling kun je niet wachten tot 2029. Die plannen moeten nu worden gemaakt, dat huiswerk moet nu worden gedaan, daar hoort een serieuze planning bij. Daar heb je ook de plaatselijke politiek voor nodig. Elke deelnemende gemeente kent twee raadslieden die gezamenlijk de regiocommissie vormen. Zij zijn onze ambassadeurs binnen de gemeenteraden. Zij kunnen helpen regionaal te denken en te doen, contacten leggen, veel praten, voelen wat kan en waar oplossingen liggen.”
 
Visie
Lang niet alles loopt voortvarend, ook de Valleiregio kent grote uitdagingen. “Daar moet de landelijke politiek haar rol nemen. Ook voor bijvoorbeeld de landbouw. We weten inmiddels exact waar de problemen liggen, wat er niet kan, maar wat kan er wel? Wie ontwikkelt een visie voor de langere termijn? Het lijkt er op dat er we komende tijd geen antwoorden uit Den Haag hoeven te verwachten. Dan vind ik het heel stoer dat de Edense wethouder Jan-Pieter van der Schans zelf een conferentie belegt om naar oplossingen te zoeken, want landbouwers snakken naar perspectief. Niet wachten, gewoon beginnen of doorgaan met initiatieven die al zijn gestart. Dat perspectief is er nu niet en die onzekerheid die dat met zich meebrengt, is dodelijk. Er moet een oplossing komen, voor landbouwers, maar ook voor ondernemers die antwoord willen krijgen op vragen, bijvoorbeeld over milieueisen, vestigingsklimaat, verdienvermogen, energietransitie en netcongestie. Ik rijd vrijwel elke dag van Nijmegen naar Ede over de Ginkelse Heide en langs de rand van de Veluwe. Fantastisch gebied, maar ook met 1.100 piekbelasters. Wie lost dat op? Ook daar moeten wij als Regio Foodvalley actief mee aan de slag gaan, daar moeten we over mee willen praten. Ik heb in de loop der jaren veel Haagse ambtenaren leren kennen en ik ben er nog elke maand. Gewoon om te praten, contacten te leggen en te onderhouden, te netwerken, gewoon je oor te luisteren leggen. Daar word je als regio echt veel beter van. Levert dat resultaat op? Ja, we kregen recent het bericht dat het Rijk via een tweede Regio Deal Foodvalley opnieuw 25 miljoen investeert. Geld dat we direct gebruiken voor de ontwikkeling van de regio.”
 
Uitdaging
Monique Esselbrugge ontkent niet dat de uitdagingen vandaag de dag groot zijn. “Ik ben van nature een enthousiast mens, ik zie geen enkel argument om de hoop te verliezen. Gewoon doorgaan op de ingeslagen weg. Natuurlijk gaat niet altijd alles zoals je graag zou willen, maar dat motiveert mij extra om dan samen met anderen naar een andere oplossing te zoeken. We hebben namelijk alle voorwaarden in handen om van deze regio een daverend succes te maken. Daar geloof ik heilig in. Ik probeer daar mijn steentje aan bij te dragen. Ik ga vaak op werkbezoek, kijk bij ondernemers in de keuken, probeer ondernemers, kennisinstellingen en overheden te verbinden. De triple-helix in onze regio maakt het verschil, die samenwerking vanuit ieders expertise zorgt vaak voor onverwachte oplossingen. En daarmee maken we nu en in de toekomst het verschil. Daar ben ik van overtuigd.”