Magazines | Vallei Business nummer 4 2019

Met het gebruik van elektrische voertuigen voor intern transport lopen de logistieke sector, de maakindustrie en andere branches al jaren voorop in duurzaamheid, maar er valt nog heel wat te winnen, ook in efficiency. Binnen het project H2 Milkrun leggen zes bedrijven uit de Regio Foodvalley, ondersteund door RCT Gelderland, het fundament voor een transitie naar waterstof.

Tekst: Aart van der Haagen

Elektrisch vervoer staat de laatste jaren sterk in de belangstelling, maar op locaties waar intern transport plaatsvindt kijkt niemand er meer van op. Sterker nog, binnen vier muren werden heftrucks met diesel- en LPG-aandrijving midden jaren negentig in de ban gedaan, om de medewerkers te vrijwaren van blootstelling aan giftige dampen. Mooi, al die elektrische transportmiddelen van de laatste decennia, zoals hef-, reach- en pallettrucks, stapelaars en orderverzamelaars. Zowel fabrikanten als afnemers - vooral de logistieke sector - pionieren op grote schaal met geautomatiseerde systemen en daarbij vormt het verzamelen van voertuigdata een hot issue, bijvoorbeeld om via navigatie met live updates knelpunten in de gangen te omzeilen en de onderhoudsbehoefte van de transportmiddelen optimaal in het proces te integreren. Er wacht echter een nog grotere uitdaging, zo constateren de partners binnen H2 Milkrun, een project dat zich concentreert op de mogelijke en realistisch haalbare omschakeling naar waterstof als energiebron.

KOLENCENTRALES
Jan Willem Gosseling is fleetmanager bij Bidfood, een totaalservice in voedings- en aanverwante producten voor de horeca, cateraars en de institutionele markt. Hij schetst de situatie op de locatie in Ede, één van de zestien vestigingen die de onderneming telt. “Daar rijden honderd van onze in totaal vijfhonderd elektrisch aangedreven transportmiddelen rond. Die maken nog gebruik van lood-zuuraccu’s, omdat de operationele processen het niet toelaten om over te schakelen naar lithium-ionsystemen. We willen echter wel stappen zetten op het gebied van duurzaamheid, alleen al omdat het niet wenselijk is om tot in lengte van dagen kolencentrales te laten draaien voor de stroomvoorziening. Daarnaast lopen wij tegen een logistieke handicap aan, namelijk het feit dat we met twee tot drie shifts draaien en het blijkt dat de batterijen dat niet volhouden. De lange laadtijd verstoort de continuïteit in de logistiek, daarom wisselen we ze steeds en leggen we vervangende exemplaren klaar. Dat kost elke keer vijftien tot twintig minuten tijd, bovendien snoepen die extra batterijen waardevolle ruimte weg in onze magazijnen. Kortom, we zoeken naar een alternatief voor elektrische aandrijving en denken dat te hebben gevonden.”

BRANDSTOFCEL
‘Waterstof’ lijkt het toverwoord. Eigenlijk niks nieuws, want onder meer de auto-industrie experimenteert er al langer mee en Toyota behoort tot de eerste fabrikanten die een personenwagen met deze vorm van aandrijving in hun gamma voeren. Hetzelfde Japanse concern integreerde tien jaar geleden in samenwerking met technische partners al de eerste brandstofcel in een heftruck en ging daarmee de Amerikaanse markt op. “In zo’n cel vindt een omzetting plaats van waterstof naar stroom, die een elektromotor aandrijft”, verklaart Willem Stehouwer, verantwoordelijk voor Energy Solutions bij Toyota Material Handling in Ede, één van de grootste spelers binnen Nederland in verkoop, verhuur en onderhoud van intern transport. “Onze heftrucks kenmerken zich door een modulair principe, wat wil zeggen dat je simpel uitgelegd een lood-zuuraccu zo kunt vervangen door een lithium-ionbatterij óf door een brandstofcel. Kortom, hetzelfde voertuig laat zich met een paar ingrepen transformeren naar waterstofaandrijving.”

NEDERLAND LOOPT ACHTER
Het ei van Columbus, zou je zeggen, alleen zijn er nog wel wat obstakels te overwinnen. “Wij zouden het liefst op meerdere fronten tegelijk omschakelen, ook met de elektrische distributietrucks die we vanuit Amsterdam inzetten”, geeft Gosseling aan. “Nou begint Nederland langzaam een netwerk van waterstoftankstations te ontwikkelen en kun je daar de vrachtwagens op hun route langs sturen, maar bij intern transport ligt dat natuurlijk een heel stuk gecompliceerder: dan moet je de brandstof naar je toe halen.” Stehouwer vertelt dat Amerika wat dat betreft een pioniersrol vervult. “Daar pakken bedrijven het gelijk grootschalig aan, met enorme investeringen in een eigen infrastructuur en daarbij steun van de overheid, die het land - vooral sinds de regeringsperiode van George W. Bush - minder afhankelijk wil maken van de olievoorziening uit de Arabische contreien. In Europa ontwikkelt zich nu ook steeds meer belangstelling voor waterstof, alleen loopt Nederland achter. Sinds de onrust rondom de gaswinning in Groningen en de congestie binnen het elektriciteitsnetwerk begint dat te veranderen. Eerder zagen de overheid en het bedrijfsleven niet de noodzaak en de voordelen van waterstof in en bestond er dus ook niet de behoefte om een infrastructuur op te zetten.”

KETEN INTEGREREN
Twee jaar geleden al namen zes bedrijven in de Regio Foodvalley - Bruil, Bosch Beton, ACV, Veth Automotive, Bidfood en Toyota Material Handling - het voortouw met H2 Milkrun. Het project wordt mede gefaciliteerd door RCT Gelderland, een stichting die namens de provincie ondernemers helpt met vraagstukken op het gebied van innovatie. Gosseling: “Experimenteren met de transitie naar waterstof doe je niet zomaar binnen de logistieke sector, waar continuïteit één van de belangrijkste factoren vormt. Dat zou teveel risico’s met zich meebrengen. Je moet de voor- en nadelen gedegen laten onderzoeken, rekening houdend met wereldwijde thematiek, nu en in de toekomst. Een omschakeling vraagt bovendien grote investeringen, dus de draagkracht van verschillende partners. Door de keten te integreren, voorkom je bovendien dat iedereen het wiel opnieuw dient uit te vinden en langs allerlei loketten moet voor vergunningen en dergelijke. Als je waterstof gaat vervoeren en opslaan, dan vinden overheden daar wat van, want net als bijvoorbeeld bij LPG vraag het explosieve karakter om sluitende veiligheidsmaatregelen.”

DUURZAAM OPWEKKEN
De partners binnen H2 Milkrun schakelden het gespecialiseerde bureau HyMatters in om alle aspecten rondom de mogelijke introductie van waterstof in het intern transport te onderzoeken, wat positieve bevindingen opleverde. “Er zitten natuurlijk haken en ogen aan, maar het blijkt realistisch haalbaar”, zegt Gosseling. “Eén van de speerpunten binnen zo’n omschakeling is dat je het duurzaam kunt opwekken en dat je de circulaire gedachte omarmt. We hebben contact met Hygro, een bedrijf dat windenergie gebruikt om water- en zuurstofmoleculen uit water te scheiden. In het comprimeren en in het aanleggen van de infrastructuur liggen nog uitdagingen, maar er worden enorme stappen gezet en wij denken dat begin 2020 de eerste praktijktests bij ons zullen starten. Wat doet de regering straks bijvoorbeeld op het gebied van accijnzen? Qua hardware moeten we de afweging maken of we de transportmiddelen straks kopen of full operational leasen bij Toyota Material Handling, met in het laatste geval natuurlijk het voordeel van ontzorgd worden en de zekerheid van een maandelijks kostenplafond.”

ABONNEMENT
Stehouwer spreekt over verschillende mogelijkheden om de transportmiddelen straks veilig en efficiënt te kunnen tanken, zoals een eigen station binnen in het magazijn of op het buitenterrein. “De waterstof koop je in of maak je zelf, bijvoorbeeld uit zonne-energie. Niet iedereen zal daarmee starten, want het vergt een stevige investering in tijd en geld. Als opstap bieden we binnen H2 Milkrun een abonnement om je heftrucks te laten vullen vanuit een tankwagen die dagelijks langskomt. Het ziet er nu al naar uit dat Bosch Beton een eigen infrastructuur gaat inrichten, naast het feit dat Arnhem reeds over een waterstoftankstation beschikt en dat energiemaatschappijen zich over de mogelijkheden buigen. Sowieso trekt het onderwerp en daarmee ook ons project H2 Milkrun heel veel aandacht van overheden en het bedrijfsleven, zeker nu we een abonnement introduceren om een halfjaar proef te draaien met een heftruck. De positieve uitkomst van de haalbaarheidsstudie gaf ons een enorme stimulans om door te gaan en daarmee zitten we inmiddels volop in de tweede fase: samenwerking opzoeken met partijen die willen meedenken en -doen, bijvoorbeeld bedrijven in de logistieke sector en in de maakindustrie die zich duurzaam en innovatief profileren. Samen kunnen we deze - alleen al maatschappelijk - belangrijke transitie naar waterstof in het intern transport laten slagen.”

Meer informatie: www.rctgelderland.nl/h2milkrun

delen: