Magazines | Vallei Business nummer 5 2023

Wat doe je als je constateert dat het aanbod van arbeidskrachten in de foodsector nog steeds krimpt en de vraag blijft toenemen? Dan ga je als onderwijs en bedrijfsleven samenwerken om het geringe aantal kandidaten dat er is op te leiden op een manier die aansluit bij de vraag van het bedrijfsleven. Aeres, met 15.000 leerlingen en studenten een van de grootste onderwijsinstellingen op het gebied van groenopleidingen in Nederland, en Food Academy Nijkerk (FAN) geven het goede voorbeeld. Ton Spierings (Aeres MBO Ede) en Rowynn Marshall (FAN) vertellen er meer over.

Tekst: Hans Eberson Fotografie: Marcel Krijgsman

Ton Spierings (teamleider BBL bij Aeres MBO Ede) is met ruim veertig jaar ervaring een oude rot in het vak. “Aeres is de enige groene kennisinstelling in Nederland die onderwijs, praktijkgericht onderzoek en commerciële activiteiten intensieve dienstverlening aanbiedt op alle niveaus: van praktijkonderwijs, vmbo, mbo en hbo tot trainingen voor professionals in binnen- en buitenland. Ook biedt Aeres mbo Ede hulp bij personeelsvraagstukken. Dat doen we als Aeres, overkoepelend, voor 15.000 leerlingen en studenten vanuit 25 vestigingen waarvan vier in de regio Foodvalley. De clustering is al in 1996 ingezet vanuit economische overwegingen (efficiëntere bedrijfsvoering), om onze concurrentiepositie te versterken, maar vooral ook om de uitwisseling van kennis en kunde te vergemakkelijken. We hebben bijvoorbeeld net een tweedaagse uitwisseling afgesproken met onze collega’s uit Leeuwarden, waarin het onderwerp voeding centraal staat. Ons onderwijs is altijd gericht op plant, groen, dier, bloem, voeding en gezondheid, natuur en leefomgeving, bio-dynamische opleidingen en economische groenopleidingen, zowel nationaal als internationaal.”

FAN
Food Academy Nijkerk begon als een initiatief van de gemeente Nijkerk en het lokale bedrijfsleven. Rowynn Marshall is manager van FAN. “De voedingssector is groot in onze regio en de behoefte aan arbeidskrachten ook. Tot onze verrassing kwamen we er achter dat de vele mogelijkheden binnen die foodsector bij potentiële arbeidskrachten relatief onbekend zijn. Dat is bij een groeiende vraag naar mensen een groot probleem. Daarop besloten bedrijfsleven, gemeente Nijkerk en onderwijssector de handen in elkaar te slaan. FAN werd geboren. Zo’n 25 enthousiaste bedrijven uit de regio bieden samen met Aeres MBO Ede praktische opleidingen in de sector aan op mbo-niveau 2/3/4. Denk daarbij aan opleidingen tot Food Operator, Food Techniek en Food Logistiek. Op die manier leren bedrijven en onderwijsinstellingen elkaar niet alleen beter kennen, ze werken ook samen aan het verbeteren van het imago van de sector. Wij wonen en werken in deze regio met één van de meest innovatieve bedrijfstakken van Nederland. Betere kennis over de sector levert meer onderwijskandidaten op. Inmiddels groeit ook de bekendheid van FAN, steeds meer enthousiaste bedrijven sluiten zich bij ons aan. Dat is belangrijk, want zij bieden door bijvoorbeeld stages, open dagen en werkplekken studenten de kans een beter beeld te krijgen van de vele mogelijkheden in de sector.”

DE TEGENSTELLING
De samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven was lang een moeizaam proces. “Bedrijven zijn wellicht wat meer gericht op de korte termijn: ‘Er doet zich een probleem voor, dat lossen we nu op’. Onderwijs is een proces van de lange adem en bovendien hebben we lang gedacht dat we zelf het beste wisten welke kennis nodig is. Het gebrek aan samenwerking leidde er toe dat onderwijsinstellingen vaak een curriculum samenstelden dat niet paste bij de vragen van het bedrijfsleven. We werkten langs elkaar heen en dat leverde een spanningsveld op. Wij draaien het nu om en deze samenwerking is daarvan het levende bewijs. Wij opereren niet los van bedrijven, maar zijn dienstbaar aan bedrijven. Wij stellen vragen, wat heb je nodig, waar ligt jullie behoefte? Wij luisteren en stellen daar ons programma op af. En dan ontstaat er plotseling een ander speelveld, een sfeer van onderlinge samenwerking met als doel om voor alle partijen, vooral ook voor studenten, de beste inhoud te vinden. De knop ging om. Het onderwijs verzorgt opleidingen die passen bij wat de bedrijven vragen. Daarin speelt praktisch onderwijs op de bedrijfslocatie een grote rol.”

WISSELEND SPEELVELD
Het economisch landschap kan snel veranderen. Er is nu een enorm tekort aan medewerkers. We zitten inmiddels in een verdringingsmarkt. Dat betekent dat er hard gewerkt moet worden om nog kandidaten te vinden. Ton Spierings:
“We leveren al meer dan tien jaar maatwerktrajecten voor bedrijven, waarin we jongeren samen met bedrijven klaar proberen te stomen voor een werkplek. Vroeger had je bijvoorbeeld per bedrijf een klasje van tien scholieren, nu heb je vijf bedrijven nodig om diezelfde tien scholieren te bedienen. Daarnaast werden we flexibeler in het onderwijsaanbod. We leveren nu over de hele breedte op maat wat nodig is. Diplomatrajecten en mbo-certificaattrajecten met een civiel effect naast mbo-verklaringen en cursussen. Dat doen we in een zogeheten ‘blended learning setting’, waarin theorie en praktijk – steeds bij een ander bedrijf – elkaar afwisselen. Bijkomend voordeel is dat studenten, doordat ze voortdurend bij verschillende bedrijven terechtkomen, een bredere kijk op de sector krijgen.”

EEN LEVEN LANG LEREN
Rowynn Marshall ziet die voordelen ook. “Wij bieden opleidingen op verschillende niveaus aan. Dat nodigt studenten uit om meerdere stappen te maken in een bedrijf of een werkveld van hun voorkeur. Je praat dan over productiebedrijven of bedrijven die zich meer met de technische kant van de sector bezig houden of actief zijn in de logistiek. Daarvoor heb je wel verbinding tussen bedrijven nodig, zij moeten mee willen doen en dat gaat steeds beter.” De FAN bestaat nu vijf jaar. “In die tijd zijn grote stappen gezet. Het belangrijkste is wel dat bedrijven nu zelf het voortouw kunnen nemen. Zij vragen, wij draaien en dat is nodig in een sector die nog steeds te maken heeft met een moeizame instroom. Studenten weten, vaak uit onwetendheid, de weg naar de foodsector maar moeizaam te vinden. Daarom betrekken we ook lagere scholen in het proces, organiseren we open dagen en excursies naar bedrijven of laten hen gastlessen verzorgen.” Er is nog een ander traject dat onlangs is opgestart: de zogeheten derde leerweg, dat individueel onderwijs mogelijk maakt. “Deze weg is in gang gezet om zij-instromers voor de foodsector te enthousiasmeren. Zij volgen bij Aeres een leertraject op maat, in eigen tempo en in eigen tijd”, vertelt Ton Spierings. “De enige voorwaarde is dat ze een werkgever hebben en ook daarin kunnen we een bemiddelende rol spelen. Er is de afgelopen jaren dus heel veel ten goede veranderd. Onderwijs en bedrijfsleven werken steeds beter samen, waarbij het bedrijfsleven de richting aangeeft. Zij bepalen wat ze nodig hebben, wij verzorgen de leertrajecten.” Ton Spierings en Rowynn Marshall denken dat deze manier van samenwerken nooit meer zal verdwijnen. “Wij leven in een maatschappij waarin een leven lang leren de norm zal worden. Daarin zullen onderwijs en bedrijfsleven nog meer en beter gaan samenwerken. De eerste succesvolle stappen hebben we samen gezet. Dat wordt zeker vervolgd.”

delen: