Magazines | Vallei Business nummer 4 2016

De inschatting van VNO-NCW om werkgevers op een positieve manier te stimuleren in plaats van een beleid op basis van een negatieve prikkel toe te laten, blijkt een juiste. Martine Schuijer, arbeidsmarktspecialist voor de regio Midden bij de werkgeversorganisatie, haalt eerst even de ontwikkeling aan die eraan voorafging. "Bij zijn aantreden legde het huidig kabinet in het regeerakkoord vast dat in 2020 landelijk 250.000 extra banen gecreëerd moeten zijn voor mensen met een arbeidsbeperking. De economie krabbelde net op uit de crisis; in dat klimaat achtten wij dat streven geen haalbare kaart. Via het nodige lobbywerk konden we met het kabinet en andere partijen tot de Banenafspraak komen. Die omvat de doelstelling om tot 2026 totaal 125.000 arbeidsplaatsen te realiseren, verdeeld in jaarlijkse targets die in eerste instantie progressief oplopen. Daarvan zijn er 100.000 voor het bedrijfsleven en 25.000 voor de overheidssector. Wanneer we slagen in deze missie, blijft de Quotumwet in de kast. Die zou ondernemers met meer dan 25 personeelsleden verplichten minimaal vijf procent van hun werkplekken te laten invullen door mensen met een arbeidshandicap. Lukt dat niet, dan volgt een boete, een systeem waarmee ervaring in het buitenland leert dat het niet werkt. Ik kan je nu melden dat de Banenafspraak volgens officiële cijfers in 2015 totaal 15.604 extra banen voor deze doelgroep heeft opgeleverd, tweeënhalf maal zoveel als de doelstelling."

Eén ding ligt duidelijk aan de oppervlakte: VNO-NCW ziet het toepassen van de Banenafspraak vanuit de Participatiewet niet als een ballast voor ondernemend Nederland, maar als een gunstig economisch perspectief op micro- en macroniveau. "Naast het maatschappelijk aspect van mensen met een arbeidshandicap in het zadel helpen biedt dit mogelijkheden om toekomstige personeelstekorten aan te vullen en de premies die werkgevers afdragen aan sociale zekerheid terug te dringen," geeft Martine Schuijer aan. "Er zitten nog meer goede kanten aan het verhaal, zo weten we inmiddels uit de praktijk. Veel ondernemers melden ons dat zij een positieve ontwikkeling waarnemen in de sfeer op de werkvloer. Dat strookt met diverse onderzoeken uit het verleden, die uitwezen dat diversiteit bevorderend werkt binnen een collegiale kring, dat wil zeggen een mix van mannen en vrouwen, autochtonen en allochtonen, werknemers met of zonder een arbeidshandicap. Hoe dat komt? Ik denk dat de variatie in type mensen en competenties ervoor zorgt dat er meer samenwerking dan onderlinge 'concurrentie' ontstaat. Je hoeft je niet steeds aan anderen af te meten, dus zie je in zo'n groep minder gauw haantjesgedrag. De onderlinge verschillen zijn feitelijk zo vanzelfsprekend, dat je er niet steeds bij stilstaat. Talloze voorbeelden van ondernemers die dit zo ervaren staan op onze website www.opnaarde100000.nl, ingericht rondom de bijbehorende campagne die wij samen met LTO en MKB Nederland opgezet hebben. Dat getal betreft de doelstelling voor het bedrijfsleven tot en met 2026; de publieke sector neemt de overige 25.000 voor zijn rekening."

Volgens Martine Schuijer leidt het inzetten van mensen met een arbeidsbeperking ook tot een reductie van het ziekteverzuim, althans, dat verneemt VNO-NCW van talloze ondernemers waarmee zij in contact komt. "Wanneer collega's in hun werkkring iemand begroeten met een serieuze aandoening, waarvan in het geval van arbeidsbeperking dikwijls sprake is, ervaren zij dat automatisch als een drempel om bij een niemendalletje maar thuis te blijven. Het brengt een gezonde sociale druk met zich mee, zeg maar. Laatst sprak ik een werkgever die iemand in dienst nam met spasme, gebonden aan een ligfiets en een rolstoel. 'Geloof me, dan meldt niemand zich zomaar ziek,' zei hij." Hoe ligt het ziekteverzuim onder de mensen met een arbeidsbeperking? "Dat verschilt sterk per persoon. De werkgever kan in zo'n situatie terugvallen op een vangnet dat het financiële risico afdekt, namelijk een no-riskpolis, waarbij UWV en gemeente het loon doorbetalen."

Het kan niet anders of een relatief nieuwe sociale afspraak die heel werkgevend Nederland raakt brengt obstakels met zich mee of werpt op zijn minst veel vragen op. VNO-NCW fungeert daarbij als één van van de belangrijkste aanspreekpunten en kennisbronnen. Martine Schuijer: "Onze arbeidsmarktexperts zijn doorlopend bereikbaar en merken dat veelvuldig een beroep op hen gedaan wordt. Op basis van een rode draad in de vragen die ons bereiken plaatsen wij op de genoemde website telkens een 'Vraag van de week' met een uitgebreid antwoord. 'Waar moet ik starten?' 'Waaraan moet ik voldoen?' 'Van welke instrumenten - zoals subsidies - kan ik gebruik maken?' We maken de ondernemers al zo veel mogelijk wegwijs in de materie via onze website en publiceren daar ook inspirerende ervaringen van andere werkgevers, want we willen naast een informerende ook een enthousiasmerende rol aannemen. Dat voegt een dimensie toe aan de feitelijke informatie die je krijgt zodra je ons, het UWV of de gemeente belt met een vraag. De voorbeelden die wij geven leggen ook de mindere kanten bloot, want we moeten vooral een realistisch beeld schetsen. Als alles even makkelijk was, hadden we per slot van rekening geen Banenafspraak nodig."

Waar zitten momenteel de voornaamste knelpunten? "Waar wij ons op dit moment best zorgen over maken is of de doelgroep voldoende kandidaten bevat, dat wil zeggen mensen met een arbeidshandicap die dertig tot tachtig procent van het minimumloon kunnen verdienen," zegt Martine Schuijer. "Je praat dan echt over aanwijsbare psychische en fysieke aandoeningen, zoals ADHD, bepaalde vormen van autisme of een chronische ziekte. Kortom, mensen met - oneerbiedig uitgedrukt - een 'handleiding'. Wij begrijpen en ondersteunen de maatschappelijke gedachte achter de landelijke maatregel, maar vragen ons op dit ogenblik af of deze doelgroep voldoende in beeld gebracht kan worden bij de werkgevers. Wanneer je een vacature uitzet, wil je daarop snel een passend antwoord ontvangen. Complicerende factor vormt het gegeven dat Nederland is opgedeeld in 35 arbeidsregio's, waarbinnen gemeenten onderling en met het UWV transparant moeten samenwerken om werkgevers met een vacature en kandidaten uit mogelijk omliggende plaatsen bij elkaar te brengen. Dat vergt meer tempo, wil de dreiging van de Quotumwet ons niet boven het hoofd komen te hangen."

"Daarnaast houdt de vraag ons bezig of de kandidaten in de doelgroep voldoende werkfit zijn," vervolgt Martine Schuijer. "Ze ondergaan in eerste instantie een keuring in een theoretische situatie, maar waartoe blijken ze in de praktijk écht in staat? Neem de oude populatie van Wajong-uitkeringsgerechtigden, voor wie in het verleden geen sollicitatieplicht gold. Ook van hen wordt nu verwacht dat zij toetreden tot de arbeidsmarkt. Het vinden van motivatie gaat dan natuurlijk niet vanzelf, dat vergt begeleiding en goede jobcoaching. Feitelijk zouden onder andere sociale werkvoorzieningen een belangrijke rol op dit gebied kunnen spelen. Hun infrastructuur en expertise zouden wij graag benut zien, maar de besluitvorming daaromtrent ligt bij gemeenten."

Niet verwonderlijk bestaat er een generaliserend beeld van de doelgroep, gekoppeld aan vooroordelen. "Sommige ondernemers denken te maken te krijgen met mensen die niets kunnen en verwachten dan een soort dagbesteding te moeten bieden," zegt Martine Schuijer. "Een handicap staat voor menigeen synoniem voor een rolstoel of voor het syndroom van Down. De realiteit is heel anders: je praat over mensen met heel veel competenties en niet zelden ook prima opleidingsniveaus. Alles draait om het vinden van een juiste match en dat vergt soms wat inventiviteit, ook van de ondernemer zelf. Ik sprak laatst een hoteleigenaar die mij vertelde: 'Een timide persoon met angst om commentaar te krijgen zet ik liever niet in de dinershift, want dan wordt de druk te hoog. In de ontbijtshift gaat het echter vaak prima.' Je moet er oog voor hebben, maar je kunt ook een beroep doen op jobcoaches van het UWV of de gemeente. We horen nog wel eens van werkgevers dat zij hun bedrijf niet geschikt achten voor mensen met een arbeidsbeperking, bijvoorbeeld in het geval van een hoge kennisintensiteit. In de praktijk blijkt vaak dat wanneer je schuift met taken, er genoeg mogelijkheden liggen, denk maar aan archiefwerk of lichte administratieve ondersteuning. Bijkomend positief element: de hoog opgeleide mensen intern ervaren dat tegelijkertijd als een ontlasting. Zij kunnen zich concentreren op het werk waarvoor ze gestudeerd hebben en dat geeft hen meer bevrediging."

Nadrukkelijk stelt Martine Schuijer: "Wij willen niet het beeld oproepen dat alle ondernemers móeten meedoen, dat vinden we te kort door de bocht. Het gaat erom dat we de Banenafspraak realiseren en gezien de mate waarin we nu voorliggen op schema, lijkt dat te gaan lukken. We hopen echter via goede voorlichting een positieve attitude ten aanzien van het aannemen van mensen met een arbeidsbeperking te bewerkstelligen. Kennis leidt tot een houding en daaruit volgt gedrag. De markt blijkt heel goed doordrongen van de Banenafspraak en de Quotumwet, die hopelijk opgeborgen kan blijven. Voorlichting geven over hoe werkgevers een en ander invullen, dat ligt bij diverse partijen, waarbij wij als VNO-NCW een primaire rol voor onszelf weggelegd zien. We geven veel ruchtbaarheid aan de campagne 'Op naar de 100.000 banen' via onze website, sociale media, bijeenkomsten en via 'aanjagers', zeg maar ambassadeurs die één-op-ééngesprekken voeren met werkgevers om hen voor te lichten. Aart van der Gaag treedt naar buiten als landelijk boegbeeld op dat vlak."

"Daarnaast blijven we natuurlijk een lobbyorganisatie, die problemen uit het veld - dus van de ondernemers - meeneemt naar de tafel van staatssecretaris Klijnsma," aldus Martine Schuijer. "Dat resulteerde bijvoorbeeld in een aanpassing van de loonkostensubsidie, een financiële compensatie voor de loonwaardering ten opzichte van de veelal wat lagere arbeidsproductiviteit. In eerste instantie zou er direct een beoordeling van de werknemer plaatsvinden, wat veel druk op de werkvloer gaf. Nu bedraagt de subsidie voor de eerste zes maanden standaard vijftig procent, hetgeen beide partijen veel meer lucht geeft om op elkaar ingespeeld te raken. We proberen voor onze achterban dingen zo eenvoudig mogelijk te maken en waar mogelijk extra vaart in de ontwikkelingen te brengen, opdat we de Banenafspraak met zijn allen zéker kunnen nakomen en de Quotumwet buiten de deur weten te houden. Dat is in ieders belang." n

Meer informatie: www.opnaarde100000.nl

Participatiewet

VNO-NCW staat ondernemers met raad en daad terzijde rondom Banenafspraak

Meer positieve effecten

dan gedacht

De Banenafspraak, gerelateerd aan de Participatiewet en bedoeld om mensen met een arbeidsbeperking aan de slag te helpen, ligt ruimschoots op schema. VNO-NCW ondersteunt de werkgevers hierin en ervaart bij hen op grote schaal de bereidheid om er hun steentje aan bij te dragen. Wel verdienen zaken als een match tussen vraag en aanbod speciale aandacht.

tekst Aart van der Haagen FOTOGRAFIE Marcel Krijgsman

Nuttige informatie

Standmeting per 31 december 2015 in arbeidsmarktregio FoodValley: 441 extra banen ten opzichte van de nulmeting per 1 januari 2013. Het WerkgeversServicepunt van het UWV en de samenwerkende gemeenten is gevestigd in Ede en bereikbaar via 0800 6688666.

[Meer informatie Banenafspraak: www.sociaalondernemenloont.nl]

delen: